Ταξιδεύοντας με το «Best Of Larissa»: Προορισμός Τσαριτσάνη (εικόνες)
Σημερινός προορισμός η γραφική Τσαριτσάνη με τον φακό του «Best Of Larissa». Μια περιοχή με πλούσια ιστορία
Φωτορεπορτάζ Λεωνίδας Τζέκας
Ο ιστορικός οικισμός της Τσαριτσάνης απέχει από την Ελασσόνα 4 χλμ. και είναι χτισμένος σε υψόμετρο 320 μ.Περί της ονομασίας του χωριού λέγονται τα εξής: α) ότι το όνομα δόθηκε προς τιμήν της συζύγου κάποιου σλάβου στρατηγού, που τη λέγανε Τσαρίτσα, η οποία απεβίωσε και ετάφη στο χωριό, και β) ότι έχει να κάνει με τη στρατηγική της θέση (υπήνεμη, περιβάλλεται από τρεις πλευρές από βουνά, τριγύρω δάση και άφθονα νερά), και οι Σλάβοι (που την είχαν έδρα στρατιωτικών δυνάμεων) την ονόμασαν Τσαρ-τζαν, δηλαδή, πόλη Τσάρων – Βασιλική πόλη.Ο εύφορος κάμπος της Τσαριτσάνης παράγει δημητριακά, καπνά και κηπευτικά, ενώ η ανεπτυγμένη αμπελοκαλλιέργεια δίνει εξαιρετικής ποιότητας κρασί και τσίπουρο, χωρίς βέβαια να λείπει και η ανεπτυγμένη κτηνοτροφία. Φυσικά, όλα αυτά τα προϊόντα γίνονται ανάρπαστα από ντόπιους και ξένους που σπεύδουν να τα γευτούν και να τα προμηθευτούν.Μετά την κατάκτηση από τους Τούρκους, το όνομα άλλαξε σε «Καλίσαλη», δηλαδή, πόλη των εκκλησιών. Αυτή η ονομασία όμως αγνοήθηκε από τους κατοίκους και την ιστορία, χρησιμοποιήθηκε μόνο στα επίσημα Τουρκικά έγγραφα της εποχής.Η Τσαριτσάνη κτίστηκε από Έλληνες προ αμνημονεύτων ετών. Εικάζεται, από πρόχειρες ανασκαφές, ότι η αρχαία Γυρτώνη – Ηλώνη – Όθρη (την αναφέρει ο Όμηρος), ήταν χτισμένη στον βόρειο και πάνω από την Τσαριτσάνη λόφο, τον γνωστό ως «Τρανό Αηλιά». Στα ελληνιστικά χρόνια αναφέρεται ως Λειβώνη.Η ανάπτυξη του χωριού κορυφώθηκε τον 18ο αι., χάρη στα ανάρπαστα στις ευρωπαϊκές αγορές της εποχής προϊόντα της ντόπιας βιοτεχνίας: βαφή νημάτων και ύφανση μεταξωτών και βαμβακερών υφασμάτων.Αυτή η άνθηση του εμπορίου οδήγησε τους κατοίκους της σε ταξίδια στα Βαλκάνια και στην Ευρώπη. Εκεί, δέχτηκαν επιρροές από τον Διαφωτισμό, με αποτέλεσμα οι ιδέες του να διδαχτούν από τους δασκάλους της Τσαριτσάνης (και μετέπειτα διδασκάλους του Γένους): Κωνσταντίνο Κούμα, Ιωάννη Πέζαρο και Κωνσταντίνο Οικονόμου εξ Οικονόμων.Δυστυχώς, το έτος 1813 ενέσκηψε στην Τσαριτσάνη και σε όλη την επαρχία επιδημία πανώλης, με αποτέλεσμα την ερήμωση του χωριού. Μια περιγραφή της τότε κατάστασης μας δίνει το τοπικό θρηνώδες άσμα: «Σ’ όλο τον κόσμο ξαστεριά, σ’ όλο τον κόσμο ήλιος, μόν’ στην καημένη Τσαρίτσανη, καπνός κι αντάρα βγαίνει.. ..».Φυσικά, το αθάνατο χωριό δε σταμάτησε να αγωνίζεται. Το όνομα του Τσαριτσανιώτη αγωνιστή Πούλιου Ταμπάκη, είναι στενά δεμένο με τον αγώνα του 1821. Ακόμη, είναι γνωστό ότι πολλοί Τσαριτσανιώτες αγωνιστές πολέμησαν με τον Ιερό Λόχο του Αλέξανδρου Υψηλάντη στη μάχη του Δραγατσανίου, στο Ιάσιο της Ρουμανίας το Φλεβάρη του 1821. Επίσης, ένας από τους ήρωες της Β’ Εξόδου του Μεσολογγίου του 1826, ο Επίσκοπος Ρωγών Ιωσήφ (που ανατίναξε το φρούριο του ανεμόμυλου), γεννήθηκε στην Τσαριτσάνη και ήταν μαθητής του Κωνσταντίνου Κούμα.Η Τσαριτσάνη, που την εποχή της Σλαβικής ευημερίας ονομαζόταν «Αλτίν Τσαρίτσανη» (δηλαδή χρυσή Τσαριτσάνη), άρχισε να υποσκελίζεται μετά το 1881 και την απελευθέρωση της Θεσσαλίας, διότι οι Τούρκοι για να επιβλέπουν τα Ελληνοτουρκικά σύνορα στη Μελούνα, είχαν ανάγκη στρατιωτικών δυνάμεων, τις οποίες εγκατέστησαν στην Ελασσόνα (έδρα τότε του 66ου Τουρκικού συντάγματος πεζικού). Την Ελασσόνα επίσης όρισαν ως έδρα Καϊμακάμη (δηλαδή Έπαρχου), η οποία αν και είχε παντός είδους δημόσιες υπηρεσίες, είχε ελάχιστο Ελληνικό και χριστιανικό πληθυσμό (σε αντίθεση με την τότε Τσαριτσάνη, που είχε 5.000 Έλληνες χριστιανούς κατοίκους και ήταν έδρα μητρόπολης ως το 1915).Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, τον Αύγουστο του 1942, μια ντουζίνα παλικάρια της Τσαριτσάνης ίδρυσαν την πρώτη ομάδα ανταρτών του ΕΛΑΣ Ολύμπου, που οδήγησε στην εξάπλωση και ανάπτυξη του κινήματος της Εθνικής Αντίστασης.Στην παρακμή του χωριού συνετέλεσαν πολλά: οι επιδρομές των Αλβανών Γκέγκηδων το 1878, η καταστροφική πλημμύρα το 1883, καθώς και η διπλή καταστροφή (1943 και 1944) του χωριού από τα Ιταλικά και Γερμανικά στρατεύματα.Ακόμα και σήμερα ωστόσο παραμένει μια γοητευτική περιοχή που αξίζει κάποιος να επισκεφτείΠλατεία Σοφίας Βέμπο
