Του Ηλία Παπαγεωργιάδη*
Όταν ήμασταν μικροί λέγαμε πως το ποδήλατο «έπαθε φουίτ». Υπάρχει άραγε περίπτωση να έχει «πάθει φουίτ» και η δική σου επιχείρηση και να μην το έχεις πάρει πρέφα (ή να μη θέλεις να το παραδεχθείς);
Κάθε χρονιά λέμε ότι το επιχειρείν γίνεται δυσκολότερο και δύο – τρία χρόνια μετά μας φαίνεται ότι τα πράγματα έγιναν πολύ πιο δύσκολα από όσο πιστεύαμε. Την ώρα που οι εξωγενείς παράγοντες είναι σχεδόν… άπειροι σε μία χώρα όπως η Ελλάδα, μήπως θα έπρεπε να δούμε λίγο και τα δικά μας λάθη;
– «Εγώ δεν κάνω λάθη, Ηλία! Βασανίζομαι, δουλεύω νύχτα μέρα και με κυνηγάνε θεοί και δαίμονες!» θα σκεφθείς. Σωστό ως ένα σημείο, αλλά… μεταξύ μας, κόψε κάτι! Έτσι ξεκινάνε όλοι όσοι συμβουλεύω για τα επιχειρηματικά τους και στο τέλος της κουβέντας μας το 30 – 60% των δεδομένων έχει ανατραπεί. Μη δουλευόμαστε μεταξύ μας, μεγάλα παιδιά είμαστε…
Σου έχω ήδη εξηγήσει ότι είναι αναγκαίο να διώξεις από πάνω σου τους τοξικούς συνεργάτες / πελάτες, πως είναι πλέον η ώρα να σοβαρευτείς στη σχέση σου με την Εφορία αποφεύγοντας τα «παιδικά» λάθη και ότι ίσως έφτασε η στιγμή να αντιμετωπίσεις τα κρυφά προβλήματα που μπορεί να έχεις και ως τώρα αμελείς.
Παρακάτω σου έχω 8 περιπτώσεις που μπορεί να συμβαίνουν και σε εσένα / στην επιχείρησή σου και την οδηγούν σε απώλεια εισοδήματος χωρίς να το συνειδητοποιείς, ή απλά χωρίς να κάνεις κάτι για να σταματήσεις το κακό. Μακάρι να μην έχεις κανένα από τα προβλήματα αυτά, όμως αν τυχόν δεν είναι έτσι, τότε είναι ώρα να δράσεις πριν είναι αργά…
Προσωπικά
1. Η «κατάρα των συγγενών»
Δεν ξέρω ποιο είναι το ακριβές ποσοστό, κανείς δεν το γνωρίζει. Είναι όμως βέβαιο ότι ίσως και οι μισές Ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις πάσχουν από την «κατάρα των συγγενών». Τοποθετούν σε νευραλγικές θέσεις συγγενείς, με μόνο κριτήριο ότι είναι… συγγενείς ( = άρα δεν θα μου κάνουν κακό») και στις περισσότερες περιπτώσεις πληρώνουν χρήματα χωρίς να παίρνουν το αποτέλεσμα που θα έπρεπε. Συχνά μάλιστα οι πάσης φύσεως «συγγενείς» κάνουν τεράστια ζημιά και οδηγούν σε μεγάλη απώλεια χρημάτων, πελατών κλπ.
Αν το κάνεις και εσύ, ξανασκέψου το και αξιολόγησε κάθε συγγενή στη δουλειά σου όπως θα έκανες με έναν ξένο. Αν τον λυπάσαι… τότε μη μου παραπονιέσαι που δεν σου περισσεύουν τα λεφτά.
ΥΓ. Σκόπιμα δεν ανοίγω κουβέντα για την όχι σπάνια περίπτωση που ο / η σύζυγος στη δουλειά κάνει κακό και όχι καλό. Δεν την ανοίγω αφενός γιατί οι λύσεις είναι ακόμη πιο δύσκολες και αφετέρου γιατί είναι πολλοί οι σύντροφοι που όντως βοηθάνε και «βάζουν πλάτη», είναι πολύτιμοι και όχι «φύρες».
2. Ο «μπούλης» διευθυντής
Το ότι το βλαστάρι σου τελείωσε ένα πανεπιστήμιο και έφερε ένα «χαρτί» δεν σημαίνει ότι είναι έτοιμο να αναλάβει διευθυντική θέση!
– «Δηλαδή, ρε Ηλία, εσύ τι θα κάνεις με την κόρη σου, όταν μεγαλώσει;»
Να σου πω. Αν αποφασίσει να έρθει κοντά μου και θελήσει να φτάσει σε θέση διοίκησης, θα πρέπει πρώτα να περάσει πρώτα από τις υπόλοιπες θέσεις, να μάθει τη δουλειά, να δείξει ότι μπορεί να τα καταφέρει και να πάρει τις αμοιβές των συνεργατών μας (αυτό δεν είναι πρόβλημα, έχουμε πολιτική μας να πληρώνουμε πολύ καλά). Πάντως να την κάνω «διευθύντρια» απλά και μόνο επειδή τελείωσε το πανεπιστήμιο αποκλείεται!
Έχω δει πάρα πολλούς «μπούληδες» που παριστάνουν τους διευθυντές / κάνουν πως ασχολούνται με κάτι στη δουλειά του μπαμπά / της μαμάς τους, ενώ στην ουσία δεν κάνουν απολύτως τίποτε ουσιαστικό, μόνο «καίνε λεφτά» και το παίζουν «cool τύποι και χαρακτήρες».
Αν έχεις τέτοιο θέμα, προσπάθησε να αλλάξεις τα δεδομένα και να βάλεις το παιδί σου να δουλέψει πραγματικά πριν είναι αργά. Αργά όχι για σένα, αλλά για το ίδιο, που δεν θα μπορεί να σταθεί μόνο του, όταν φύγεις από τον μάταιο τούτο κόσμο.
– «Δηλαδή εγώ το μεγάλωσα, το σπούδασα, για να το δω να ταλαιπωρείται;»
Ναι, αν το αγαπάς και θέλεις το καλό του, αυτό να κάνεις. 1 – 0
– «Μα μπορώ να του δώσω λεφτά για να κάθεται, γιατί να έρχεται στη δουλειά και να κουράζεται;»
Ό,τι του δώσεις χωρίς κόπο, θα το ξοδέψει Χ 100 όταν πάρει στα χέρια του την περιουσία. Και τότε μάλλον θα τη χάσει…
3. «Στενές σχέσεις» με άτομα στη δουλειά
Είμαι περήφανος για το ότι με τον αδερφό μου σεβόμαστε κάθε κυρία που εργάζεται για εμάς και δεν τη βλέπουμε ποτέ «διαφορετικά». Εγώ μπορεί να σου πω ότι το κάνουμε για λόγους ηθικής, όμως επειδή μπορεί να μη με πιστέψεις, πες ότι το κάνουμε για να έχουμε πάντα το κεφάλι μας ήσυχο.
Όμως ξέρω / ακούω καθημερινά πάμπολλες ιστορίες για ανθρώπους που θεωρούν «αντρισμό» και «μαγκιά» να ακολουθούν διαφορετικό δρόμο. Συνήθως μετά γίνονται «εκβιάσιμοι» / ανέχονται τη μη εργασία κλπ και στο τέλος η ζημιά είναι μικρή ή και μεγάλη.
Δεν ξεχνώ ποτέ μου έναν σημαντικό επιχειρηματία στη Ρουμανία που φώναξε όλο το προσωπικό του και άρχισε να τους βρίζει (πρώτο λάθος, δείχνει κόμπλεξ και χωριατιά). Στη συνέχεια άρχισε να τους βρίζει ονομαστικά (δεύτερο λάθος, δείχνει δύσκολη παιδική ηλικία), μέχρι που έκανε το μοιραίο σφάλμα να προσβάλλει και μία κοπέλα που δούλευε σε ένα τμήμα που έχασε πάρα πολλά λεφτά, λόγω απροσεξίας. Η κοπέλα, μπροστά σε όλους, του απάντησε ότι «αυτά δεν τα έλεγες όταν…..» και περιέγραψε το «όταν» με λεπτομέρειες.
Ο επιχειρηματίας έφυγε ντροπιασμένος από τη συνάντηση, στη συνέχεια η γυναίκα του τον διέλυσε στα δικαστήρια και ποτέ του δεν σήκωσε ξανά κεφάλι. Σαν αυτόν ξέρω άλλους 100+, σε Ελλάδα, Κύπρο, Ρουμανία και Βουλγαρία.
4. Μεταφορά των προσωπικών σου παθών / προβλημάτων στη δουλειά
Το μαγαζί / η επιχείρηση δεν είναι εδώ για να πληρώνει τα προσωπικά σου γούστα / πάθη. Βγάλε λεφτά, πάρε μέρισμα και βάλτο φωτιά και κάψτο! Όχι όμως να μπλέκεις τη δουλειά από την οποία ζεις με τα προσωπικά σου, όχι να βάζεις χέρι στο ταμείο!
Εδώ μπορώ να σου περιγράψω μερικές εκατοντάδες διαφορετικές υποκατηγορίες, όμως νομίζω πως συννενοούμαστε με τη μία. Έτσι;
5. Συνεργάτες που σε μαδάνε ενώ σε παινεύουν
Η Ρουμανική γλώσσα έχει λέξη που περιγράφει «αυτόν που φιλάει κάποιον στην πίσω περιοχή», για να περιγράψουν αυτόν που λέει ψέματα και κομπλιμέντα για να κάνει κάποιον αφελή να νιώσει χαρούμενος / σπουδαίος και να τον μαδήσει.
Μήπως έχεις γίνει και εσύ κάποιος τέτοιος υπερφίαλος, που διαλέγεις τους συνεργάτες / προμηθευτές σου με κριτήριο το ποιος σου λέει τα ωραιότερα λόγια;
Αν ναι, ξύπνα πριν είναι αργά! Είναι τόσοι πολλοί αυτοί που έχουν μαδηθεί / καταστραφεί από τέτοιους «καταφερτζήδες», που πραγματικά μόνο αν κλείσεις τα μάτια σου δεν θα δεις γύρω σου τέτοιες περιπτώσεις.
Προσπάθησε να εκτιμήσεις περισσότερο αυτόν που σου λέει (αυτό που νομίζει ότι είναι) αλήθεια, όχι μόνο αυτόν που σου λέει τα λόγια που ξέρει ότι θέλεις να ακούσεις! Η διαφορά είναι τεράστια και ο κίνδυνος να ξυπνήσεις κάποια στιγμή εκτεθειμένος / με μεγάλα προβλήματα είναι πολύ μεγάλος.
Τη μεγαλύτερη αξία για το μέλλον σου στο επιχειρείν έχουν αυτοί που σου λένε τις δύσκολες αλήθειες με επιχειρήματα, όχι αυτοί που σου λένε «έχεις δίκιο».
Επιχειρηματικά
6. Θα στο πω απλά: Σίγουρα έχεις κέρδος στη δουλειά σου;
Μη με κοιτάς στραβά. Με εξαίρεση τα ακίνητα και τον τουρισμό, η πλειοψηφία των Ελλήνων χάνει λεφτά και δεν το καταλαβαίνει / δεν το παραδέχεται! Έχεις υπολογίσει σωστά τα δεδομένα, ή απλά δεν σε νοιάζει πια / δεν έχεις δώσει την πρέπουσα σημασία; Καλό είναι να έχουμε πελάτες, καλύτερο είναι να είμαστε ανταγωνιστικοί, κάλλιστο να κτίσουμε και καλό όνομα ως «value for money» επιχείρηση (όπως λέμε και εμείς στην Κατερίνη την καλή σχέση κόστους και αξίας). Όμως όλα αυτά είναι δευτερεύοντα, αν δεν προκύπτει στο τέλος της ημέρας πραγματικό κέρδος!
Θα σου πω κάτι που μπορεί να σε εκπλήξει. Στην ανάλυσή μου για το επιχειρείν στον Τουρισμό είχα εξηγήσει ότι ούτε εύκολος είναι ο χώρος, ούτε βγάζουν όλοι χρήματα σε αυτόν. Από τότε δεν υπάρχει μήνας που δεν μαθαίνω για άλλη μία επιχείρηση που «άνοιξε σε πολύ καλό τουριστικό προορισμό, κέρδισε κάτι, αλλά αν αφαιρέσεις ενοίκια σπιτιών και άλλα έξοδα ήρθαμε μία η άλλη».
Καταλαβαίνω το να μην κερδίσεις ως στρατηγική για να κτίσεις κάτι που θα σου δώσει περισσότερα αργότερα. Από την άλλη υποψιάζομαι ότι αν δεν κερδίζεις, δεν είναι αποτέλεσμα στρατηγικής…
Ψάξτο λίγο, ήρεμα στο λέω.
7. Είσαι «τακτοποιημένος» λογιστικά / φορολογικά ή θα σε κλάψουμε σε περίπτωση ελέγχου;
Λόγω δύο από τις 7 δουλειές που έχουμε με τον αδερφό μου, έρχομαι κάθε χρόνο σε επαφή με 1.500 – 2.000 ανθρώπους του επιχειρείν από κάθε κλάδο και σημείο της Ελλάδας. Ειλικρινά έχω κουραστεί να διαπιστώνω πως η πλειοψηφία τους είναι φορολογικά «στον αέρα», ψάχνουν χαζές, απλοϊκές λύσεις για να αποφύγουν τη (βαρειά και κατά τη γνώμη μου άδικη) φορολογία, συνήθως κρυφά από τον λογιστή τους.
Δεν ξέρω ποια είναι η σχέση σου με τον λογιστή σου, πόσο καλά τον πληρώνεις και πόσο τον σέβεσαι, σου προτείνω όμως να φροντίσεις να έχεις στο πλευρό σου έναν πολύ καλό λογιστή / φοροτεχνικό που θα σε προστατέψει, θα σε καθοδηγήσει και θα σου εξηγήσει τι και πώς μπορείς να κάνεις. Ναι, θα τον πληρώσεις λίγο παραπάνω, όμως αν είσαι «χύμα στο κύμα» κινδυνεύεις…
Προσπάθησε να αφιερώσεις μία ώρα για να κατανοήσεις στοιχειώδεις οικονομικές γνώσεις. Ζήτα να σου κάνει έλεγχο σα να είναι εφοριακός και ψάξε να λύσεις τα όποια «προβλήματα» σου βρει, χωρίς βιασύνη, τώρα που ακόμη δεν τα ξέρει κανείς. Γιατί αν έρθει ο έλεγχος και δεν βρεις το «μέσο» που (θα ψάξεις για να) σε σώσει, τότε φοβάμαι ότι η ζημιά θα είναι μεγάλη και θα σε πάει πολλά χρόνια πίσω. Εσύ θα νομίζεις πως «σου έκατσε η στραβή», όμως θα είναι απλά αναμενόμενο το πρόβλημα. Για τέτοια αδιέξοδα έχει γνωμοδοτήσει εδώ και δεκαετίες και ο… οικονομικός αναλυτής Γιώργος Μαζωνάκης: «Μη μου ζητάς να αλλάξω γνώμη, για μας απόψε δεν υπάρχουν άλλοι δρόμοι».
8. Έχεις υπό έλεγχο τα δάνειά σου;
Τα μεγαλύτερα εγκλήματα ξεκινούν από τις καλύτερες προθέσεις. Το πρώτο δάνειο είναι για καλό σκοπό, το δεύτερο επίσης, το τρίτο είναι για τη κακιά στιγμή που μας έτυχε, ενώ τα επόμενα συνήθως είναι απλά κινήσεις ανανέωσης των δανείων και επιβίωσης. Από αυτό το σημείο μέχρι του να χάσει κάποιος τον έλεγχο η απόσταση είναι πολύ μικρότερη από όση νομίζεις…
– «Μα δεν γίνεται διαφορετικά» μπορεί να μου πεις. Σωστά, όμως είναι ανάγκη να έχεις και ένα πλάνο για το πώς θα ελέγξεις αυτό το θέμα και πώς θα μειώσεις σταδιακά την εξάρτησή σου από τα δάνεια, έστω σε 5 χρόνια (πχ).
Ακόμη μεγαλύτερη προσοχή απαιτείται όταν η τράπεζα σου ζητάει να βάλεις συμπληρωματικές εγγυήσεις. Εκείνη τη στιγμή συνήθως δεν σου το λένε, αλλά στην πράξη χωρίς να το καταλάβεις σε έχουν ντύσει Σουλιώτη και σε ετοιμάζουν να χορέψεις τον… οικονομικό χορό του Ζαλόγγου και να «πέσεις» στον οικονομικό γκρεμό.
Έλεγξε τα δάνειά σου πριν είναι αργά, τόσο το ύψος των δόσεων όσο και το συνολικό τους ποσό. Ναι, ξέρω ότι το ξέρεις, όμως άσε με να σου το υπενθυμίζω, γιατί είναι τόσοι πολλοί αυτοί που βρίσκω να «χάνουν αέρα» στο θέμα αυτό που πραγματικά τρομάζω.
«Νταξ, μωρέ, πώς κάνεις έτσι; Ξέρω εγώ τι κάνω»
Σε όλα τα παραπάνω, που κάποια εξ αυτών ταλανίζουν πολύ περισσότερες επιχειρήσεις σε Ελλάδα και Κύπρο από όσες πιστεύεις, συνήθως η πρώτη απάντηση είναι «νταξ, μωρέ, πώς κάνεις έτσι; Ξέρω εγώ τι κάνω». Μακάρι να ξέρεις, στο εύχομαι από καρδιάς, όπως σου εύχομαι να μην έχεις καμία από αυτές τις κρυφές πληγές ( = να ανήκεις στη μειοψηφία).
Το επιχειρείν δεν πρόκειται να γίνει πιο εύκολο από εδώ και πέρα, το αντίθετο μάλιστα. Για αυτό ίσως έχει σημασία να προσπαθήσεις να εντοπίσεις αν τυχόν «χάνεις αέρα» από κάπου και να λύσεις το πρόβλημα.
Πώς; Όπως αντιμετωπίζαμε μικροί το «φουίτ» στο λάστιχο του ποδηλάτου: Είτε πηγαίνοντας στον ποδηλατά ( = έναν ειδικό για να σε συμβουλεύσει) είτε ψάχνοντας να κολλήσουμε κάτι για να σταματήσει το λάστιχο να χάσει αέρα ( = με τις δικές μας εμπειρίες). Πάντως κάτι κάναμε, γιατί αλλιώς εύκολα θα μπορούσαμε να γκρεμοτσακιστούμε από το ποδήλατο ακριβώς τη στιγμή που απολαμβάναμε τη βόλτα με αυτό…
Εσύ τι γνώμη έχεις;
*Ο Ηλίας Π. Παπαγεωργιάδης διευθύνει τον όμιλο εταιρειών MORE, έχει εταιρεία ανάπτυξης ακινήτων και ταυτόχρονα συμβουλεύει 300+ επενδυτές και μικρομεσαίους επιχειρηματίες στην Ελλάδα, την Κύπρο και τη Ρουμανία.
